Koffie variaties

ESPRESSO

Espresso is een klein kopje koffie dat het resultaat is van heet water dat onder hoge druk door een kleine
hoeveelheid fijn gemalen koffie wordt geperst.

Ontstaan
Door de grote vraag naar snellere bereidingen werd in 1822 door Louis Bernard Rabaut en later Edward Loysel een methode bedacht voor de productie van grote hoeveelheden koffie waarbij heet water door middel van stoomdruk door het koffiemaalsel werd gefilterd. De stoomdruk werd verkregen door het water in het kookvat op hoge temperatuur te brengen. Rond 1900 werden in Italië variaties op deze zetmethode bedacht waardoor bereidingen per kop mogelijk werden – ‘expres’ voor één persoon gemaakt. De naam ‘Espresso’ was geboren. De etymologie van het woord is onderwerp van discussie. Voor de hand ligt een afleiding van voltooid deelwoord het van Latijnse werkwoord exprimere, uitpersen, uitknijpen, namelijk expressus; anderen zeggen (espresso: Italiaans voor ‘uitdrukkelijk’ of letterlijk: onder druk, es presso)

In 1901 patenteerde Luigi Bezzera de eerste compacte espressomachine ‘Ideale’ geschikt voor elke gewone drinkgelegenheid. Water én stoom werden onder 1,5 bar door de gemalen koffie gedrukt. Dit hete water had wel een nadeel; het verbrandde de fijngemalen koffie en gaf de koffie zo een bijzonder bittere smaak. Om dit op te heffen werd er ruim suiker aan toegevoegd. Hoewel de huidige espresso’s gezet worden onder perfecte omstandigheden met betere melanges, drinken de Italianen nog steeds deze espresso’s met veel suiker.

In Italië noemt men zo’n klein kopje espresso gewoon een ‘caffè’. Een goede espresso wordt – behalve door de intense smaak – gekarakteriseerd door een laagje bruine crema die vetten en suikers bevat die door de druk uit de koffie worden geperst. Ondanks de krachtige smaak, bevat een kopje espresso van 30 ml minder cafeïne dan een kop filterkoffie.

Per honderd gram bevat espresso echter beduidend meer cafeïne dan gepercoleerde koffie, 212 mg tegenover 40 mg. De persoon in een horecabedrijf die zich met de espresso en aanverwante dranken bezighoudt wordt de barista genoemd.

CAPPUCCINO

Cappuccino is een Italiaanse koffiebereiding, oorspronkelijk afkomstig uit Wenen. De koffie bestaat uit gelijke delen melkschuim, melk en espresso. Soms wordt er ook cacaopoeder of kaneel over gestrooid, hoewel dit in professionele (barista)kringen not done is, omdat het poeder het schuim sneller laat verdwijnen.
De naam
cappuccino komt oorspronkelijk van Kapuziner Kaffee. Deze naam is ontstaan uit een wirwar van koffiesoorten in het Oostenrijkse Wenen. In Wenen schenkt men de koffie meestal met hete melk, al dan niet opgeschuimd. Wat algemeen bekend is als cappuccino, noemt men in Wenen een Melange. De hoeveelheid melk is afhankelijk van de wens van de gast. Eén van de manieren om deze wens kenbaar te maken is het vergelijken met de kleur van het habijt van een monnik. Zo is een Franziskaner een kopje koffie met zoveel melk dat het de lichtbruine kleur van het habijt van deze monniken aanneemt. Een Kapuziner is wat donkerder, dus sterker en met minder melk. Mogelijk refereert de naam cappuccino ook aan de kleur van het habijt – de cappuccio – van de kapucijnen. Tussenliggende varianten zijn Nußbraun (notenbruin) en Nußgold (notengoud). Via Trieste – in het begin van de twintigste eeuw nog een Oostenrijkse stad waar espressospecialist Illy werd gevestigd – kwam de cappuccino in Italië terecht.

Een cappuccino bestaat uit gelijke delen espresso, gestoomde melk en melkschuim.

Latte art is de kunst van het gieten van decoratieve ontwerpen op een cappuccino. De “kunstenaar”, de barista, schenkt met een speciale techniek de geschuimde melk in de crèmelaag van de espresso.

Gebruik
Cappuccino werd in Italië vrijwel uitsluitend in de ochtend gedronken. Een populair ontbijt bestaat uit een cappuccino en een cornetto, een (zoete) croissant. Hoewel sommigen cappuccino zonder schaamte op ieder moment van de dag bestellen – zelfs ’s avonds laat wordt deze drank in cafés en bars nog geschonken – claimen puristen dat cappuccino nog steeds alleen bij het ontbijt gedronken zou moeten worden.

LATTE MACCHIATO

Een latte macchiato is een koffiedrank die bestaat uit laagjes van melk en espresso. Latte betekent melk en macchiato staat voor gevlekt. Wat er ontstaat als er op de juiste wijze espresso aan de latte wordt toegevoegd is een vlek in de melk. Op het einde wordt er karamel toegevoegd.

Het fundamentele verschil met de caffè latte is dat er bij de latte macchiato een shot espresso wordt toegevoegd aan de melk, daar waar bij de latte melk aan de koffie wordt toegevoegd; de nadruk ligt op de melk. De latte macchiato veronderstelt ook de aanwezigheid van melkschuim, eerder dan gewoon warme melk. Ook de gelaagdheid van de verschillende drankonderdelen is bij de bereiding cruciaal. Een gelijkaardige drank waar boven de espresso slechts een beperkte hoeveelheid melkschuim wordt toegevoegd is de caffè macchiato.

Latte macchiato wordt gemaakt door opgeklopte melk in een kopje te gieten. Vervolgens wordt voorzichtig de shot espresso erbij gegoten. De melk zal vanzelf laagjes vormen.